Με την χρήση της σελίδας συγκατατίθεστε στην χρήση των cookies και αποδέχεσθε την πολιτική απορρήτου της ιστοσελίδας.
Αποδοχή Όροι Χρήσης

Αναζήτηση

Αναζητήστε διατροφικές ενότητες, άρθρα, συνταγές και διατροφικούς ορισμούς πληκτρολογώντας τον τίτλο ή μία λέξη.

Διατροφή για Διαβήτη

Διατροφή για Διαβήτη

Ο διαβήτης τύπου 2 είναι η συχνότερη μορφή διαβήτη και σχετίζεται με αυξημένο σωματικό βάρος. Δείτε πως μπορείτε να προστατευτείτε μέσω της σωστής διατροφής.

Τι είναι ο διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία ή αλλιώς από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

Φυσιολογικά, η γλυκόζη στο αίμα αυξάνεται μετά την κατανάλωση ενός γεύματος, αλλά στη συνέχεια μειώνεται μέσα σε 1-2 ώρες μεταγευματικά. Σε άτομα με διαβήτη, η γλυκόζη στο αίμα μπορεί να παραμείνει αυξημένη για αρκετές ώρες. Η γλυκόζη στο αίμα μπορεί επίσης να αυξηθεί πολύ υψηλότερα μετά την κατανάλωση ενός γεύματος σε σχέση με κάποιον που δεν έχει διαβήτη.

Η υπεργλυκαιμία οφείλεται σε διαταραχή είτε της έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας είτε της δράσης της ινσουλίνης είτε σε συνδυασμό και των δύο. O ρόλος της ινσουλίνης είναι να διατηρεί φυσιολογικά τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Όταν λοιπόν το πάγκρεας αδυνατεί να παράξει αρκετή ινσουλίνη ή όταν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη αλλά δεν μπορεί να δράσει αποτελεσματικά, η γλυκόζη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί φυσιολογικά από τα κύτταρα του οργανισμού μας με αποτέλεσμα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα συνεχώς να αυξάνονται (υπεργλυκαιμία).

Η χρόνια υπεργλυκαιμία εάν δεν ρυθμιστεί μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες βλάβες, δυσλειτουργία, και ανεπάρκεια διαφόρων οργάνων και ιδιαίτερα των οφθαλμών, των νεφρών, των νεύρων, της καρδιάς και των αγγείων (1).

Ποιοι είναι οι κύριοι τύποι διαβήτη;

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι διαβήτη: ο διαβήτης τύπου 1, ο διαβήτης τύπου 2 και ο διαβήτης κύησης.

Διαβήτης τύπου 1

Ο διαβήτης τύπου 1 είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα. Χαρακτηρίζεται από αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, δηλαδή των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της ινσουλίνης στον οργανισμό μας, με αποτέλεσμα να μην εκκρίνεται καθόλου ή να εκκρίνεται ελάχιστη ποσότητα ινσουλίνης. Περίπου το 5-10% των ατόμων που πάσχουν από διαβήτη διαγιγνώσκονται με διαβήτη τύπου 1, και αυτές οι περιπτώσεις αφορούν κυρίως παιδιάεφήβους, και νέους ενήλικες (1, 2).

Διαβήτης τύπου 2

Ο διαβήτης τύπου 2 οφείλεται σε προοδευτική μείωση της επαρκούς έκκρισης της ινσουλίνης από τα κύτταρα του παγκρέατος που απαιτείται για την αντιμετώπιση των μεταβολικών αναγκών του οργανισμού μας. H ανεπάρκεια στην έκκριση ινσουλίνης ποικίλει από την κατ’ εξοχήν αντίσταση στην ινσουλίνη με σχετικά μικρή έλλειψη ινσουλίνης μέχρι τη σημαντική μείωση της έκκρισης ινσουλίνης με μικρότερη αντίσταση. Ο διαβήτης τύπου 2 αποτελεί τη συχνότερη μορφή διαβήτη και αφορά το 90-95% των περιπτώσεων. Διαγιγνώσκεται συνήθως στους ενήλικες, κυρίως μέσης και τρίτης ηλικίας και μπορεί να προληφθεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως θα αναφερθεί και εκτενέστερα παρακάτω (π.χ. απώλεια βάρουςυγιεινή διατροφήάσκηση) (1, 2).

Διαβήτης κύησης

Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται για πρώτη φορά στην εγκυμοσύνη, κυρίως στο 2ο τρίμηνο, και χαρακτηρίζεται συνήθως από αντίσταση στην ινσουλίνη, λόγω των ορμονών που παράγει ο πλακούντας και οι οποίες δυσχεραίνουν την αποτελεσματική δράση της ινσουλίνης. Οι γυναίκες μπορούν να αναπτύξουν διαβήτη κύησης ανεξάρτητα από το εάν είχαν ή όχι διαβήτη πριν την εγκυμοσύνη. Υπολογίζεται περίπου πως πάνω από το 25% των εγκύων πάσχουν από διαβήτη κύησης. Ο διαβήτης κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των εγκύων, όπως για παράδειγμα είναι πιθανότερο να εμφανίσουν αυξημένα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, μια κατάσταση που ονομάζεται προεκλαμψία, να υποβληθούν σε καισαρική και να γεννήσουν μεγαλύτερου βάρους από το φυσιολογικό νεογνά, κάτι που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο των επιπλοκών κατά τη διάρκεια του τοκετού. Εάν και ο διαβήτης κύησης συνήθως εξαφανίζεται μετά την εγκυμοσύνη, οι γυναίκες αυτές κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 στα επόμενα χρόνια της ζωής τους (1, 2, 3).

Τί είναι ο προδιαβήτης;

Ο προδιαβήτης είναι ένα αρχικό προειδοποιητικό σημάδι που προηγείται σχεδόν πάντα της διάγνωσης του διαβήτη τύπου 2. Χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα, είτε σε νηστεία είτε μετά την λήψη τροφής, αλλά όχι σε επίπεδα που να πληρούν τα κριτήρια διάγνωσης διαβήτη τύπου 2. 

Τα άτομα με προδιαβήτη συνήθως δεν έχουν κανένα σύμπτωμα, οπότε ο προδιαβήτης ανακαλύπτεται μόνο εάν ο γιατρός ελέγξει τη γλυκόζη στο αίμα. Ο προδιαβήτης διαγιγνώσκεται εάν η μέτρηση της γλυκόζης στο αίμα είναι 100-125 mg/dL μετά από νηστεία για τουλάχιστον 8 ώρες (το φυσιολογικό εύρος είναι μικρότερο από 100).

Εάν τα τελευταία καιρό παίρνετε βάρος, εμφανίζετε βουλιμικές τάσεις μέσα στην ημέρα με φαινόμενα υπογλυκαιμίας και έντονη ανάγκη για γλυκό, τότε καλό θα ήταν να απευθυνθείτε στους ειδικούς προκειμένου να διερευνήσετε την ύπαρξη ή όχι προδιαβήτη. Οι μεταγευματικές υπογλυκαιμίες είναι συχνό φαινόμενο στον προδιαβήτη ή και στα πρώτα στάδια του διαβήτη τύπου 2. Ο προδιαβήτης είναι συχνά αναστρέψιμος. Η σωστή διατροφή είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για τον προδιαβήτη και εκεί θα πρέπει να εστιάσετε, πάντα με την καθοδήγηση των ειδικών.

Για περισσότερες διατροφικές συμβουλές μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κλινική διαιτολόγο Δρ. Ρενάτα Μίχα.

Επικοινωνία

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη;

Τα συχνότερα συμπτώματα του διαβήτη είναι:

  • η πολυουρία (ειδικότερα κατά τις βραδινές ώρες)
  • η πολυφαγία
  • η πολυδιψία
  • η ακούσια απώλεια βάρους.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να παρατηρηθούν είναι επίσης:

  • η θολή όραση
  • η κόπωση
  • το ξηρό δέρμα
  • η δυσκολία επούλωσης πληγών
  • η αυξημένη συχνότητα λοιμώξεων

Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 μπορεί να εκδηλώσουν επίσης συμπτώματα όπως ναυτία, εμετό ή κοιλιακό πόνο. Στα άτομα αυτά, τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες και να είναι σοβαρής μορφής.

Αντίθετα, στα άτομα με διαβήτη τύπου 2 τα συμπτώματα αργούν να εκδηλωθούν και συνήθως είναι δύσκολο να αναγνωριστούν. Γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όπως θα αναφερθεί και παρακάτω, να γνωρίζουμε τους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του συγκεκριμένου τύπου διαβήτη (1, 2).

Ποιοι είναι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του διαβήτη;

Οι παράγοντες κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 1 δεν είναι τόσο σαφείς όσο είναι οι παράγοντες για τους άλλους τύπους διαβήτη. Ωστόσο, οι πιο γνωστοί είναι το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 1 (δηλαδή άτομα που έχουν πρώτου ή δευτέρου βαθμού συγγενείς με διαβήτη τύπου 1) και η ηλικία (παιδιά, έφηβοι, νέοι ενήλικες) (4).

Ο διαβήτης τύπου 2 οφείλεται σε συνδυασμό και αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Εξ αυτών, οι περιβαλλοντικοί είναι τροποποιήσιμοι και σ’ αυτούς δίνουν οι ειδικοί μεγαλύτερη προσοχή ώστε να προλάβετε την εμφάνιση διαβήτη. Ο συγκεκριμένος τύπος διαβήτη μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό και η κύρια γραμμή άμυνας η σωστή διατροφή και ο έλεγχος βάρους.

Τα κυριότερα αίτια εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 είναι οι εξής:

  • Προδιαβήτης
  • Κακή διατροφή
  • Αυξημένο σωματικό βάρος (υπερβαρότητα) και παχυσαρκία
  • Καθιστική ζωή (μειωμένη φυσική δραστηριότητα)
  • Κάπνισμα
  • Ηλικία 45 ετών και άνω
  • Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2
  • Ιστορικό διαβήτη κύησης ή γέννηση παιδιών με βάρος άνω των 4 κιλών
  • Ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου
  • Αυξημένη αρτηριακή πίεση
  • Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων ή μειωμένα επίπεδα «καλής» χοληστερίνης (HDL-χοληστερόλη)
  • Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
  • Λήψη φαρμάκων που προδιαθέτουν σε αύξηση της γλυκόζης αίματος (π.χ. κορτικοστεροειδή)

Ποιες είναι οι επιπτώσεις του διαβήτη στην υγεία;

Η μακροχρόνια αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις σε πολλά όργανα του σώματος. Οι επιπλοκές του διαβήτη διακρίνονται σε μακροαγγειακές, μικροαγγειακές και νευρολογικές.

  • Καρδιαγγειακά νοσήματα.
    Τα άτομα με διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Συγκεκριμένα, τα ενήλικα άτομα με διαβήτη έχουν διπλάσιο έως τριπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακά νοσήματα συγκριτικά με τα άτομα που δεν έχουν διαβήτη. Μεταξύ των νοσημάτων που μπορούν να εκδηλωθούν είναι η στεφανιαία νόσος, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και η περιφερική αγγειακή νόσος η οποία προκαλεί ισχαιμία των άκρων και γάγγραινα (5, 6).  
  • Διαβητική νεφροπάθεια.
    Ο διαβήτης είναι η κύρια αιτία νεφροπάθειας. Ένας στους τρεις ενήλικες με διαβήτη εμφανίζει διαβητική νεφροπάθεια (7).  
  • Βλάβες στα μάτια.
    Τα άτομα με διαβήτη είναι πιθανό να εκδηλώσουν προβλήματα στους οφθαλμούς, τα κυριότερα από τα οποία είναι η αμφιβληστροειδοπάθεια, η ωχροπάθεια και ο καταρράκτης. Εάν ο διαβήτης παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα αρρύθμιστος, οι βλάβες αυτές μπορούν προοδευτικά να προκαλέσουν διαταραχή της όρασης ή ακόμα και τύφλωση (8).
  • Νευροπαθητικές βλάβες.
    Οι νευροπαθητικές βλάβες αποτελούν μια από τις συχνότερες χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη. Οι κυριότερες επιπλοκές περιλαμβάνουν τη περιφερική νευροπάθεια (π.χ. διαβητική μυατροφία) και την αυτόνομη νευροπάθεια (π.χ. γαστροπάρεση, χρόνια δυσκοιλιότητα ή διάρροια, δυσλειτουργία ουροδόχου κύστης, αρρυθμίες της καρδιάς).

Χαρακτηριστική εκδήλωση αποτελεί μια παθολογική κατάσταση γνωστή ως διαβητικό πόδι. Αυτή χαρακτηρίζεται από διαταραχή της αρτηριακής αιμάτωσης των κάτω άκρων σε συνδυασμό με την παρουσία νευροπάθειας λόγω διαβήτη, με αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού που πιθανώς να μην υποπέσει στην αντίληψη των ασθενών, ανεπαρκούς επούλωσης, επακόλουθης ανάπτυξης ελκών και δυνητικά σοβαρών λοιμώξεων. Οι λοιμώξεις αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές, όπως η γάγγραινα, οι οποίες σε συνδυασμό με τη βλάβη των αγγείων που παρατηρείται στο διαβήτη, μπορεί να έχουν ως δυνητική κατάληξη ακόμα και τον ακρωτηριασμό (9).

Για περισσότερες διατροφικές συμβουλές μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κλινική διαιτολόγο Δρ. Ρενάτα Μίχα.

Επικοινωνία

Πως μπορώ να προλάβω τον προδιαβήτη και τον διαβήτη τύπου 2;

Οι συστάσεις για την πρόληψη του προδιαβήτη, του πρώιμου σταδίου διαβήτη,  είναι παρόμοιες με εκείνες για τον διαβήτη τύπου 2: απώλεια βάρους 5-10% του αρχικού βάρους εάν έχετε αυξημένο σωματικό βάρος (δείκτης μάζας σώματος άνω του 25 kg/m2), άσκηση και πάνω από όλα υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.

Ο διαβήτης τύπου 2 έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας στους ενηλίκους, ενώ το πιο ανησυχητικό είναι ότι αυξάνονται δραματικά τα ποσοστά εμφάνισής του και σε παιδιά και εφήβους. Τα καλά νέα όμως είναι ότι ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό πρωτίστως μέσω σωστής διατροφής. Περίπου 9 στις 10 περιπτώσεις μπορούν να αποφευχθούν με απλά βήματα: διατήρηση υγιούς βάρους, υγιεινή διατροφή, αυξημένη φυσική δραστηριότητα και διακοπή καπνίσματος. Ένας από τους πιο διαδεδομένους μύθους είναι ότι υπάρχει μία «δίαιτα για διαβήτη» που απαγορεύει τη ζάχαρη και απαριθμεί συγκεκριμένα τρόφιμα προς αποφυγή. Σε κάθε περίπτωση είτε είναι κανείς ήδη διαβητικός είτε σε προδιαβητικό στάδιο είτε επιθυμεί να πάρει προληπτικά μέτρα ενάντια στον διαβήτη τύπου 2, θα πρέπει να απευθυνθεί στους ειδικούς και να λάβει εξατομικευμένα την κατάλληλη διατροφική και ιατρική καθοδήγηση.

Διατροφή για διαβητικούς (τύπου 1 και 2)

Η διατροφή για την αντιμετώπιση του διαβήτη θα πρέπει να είναι κατάλληλα σχεδιασμένη από κλινικό διαιτολόγο διατροφολόγο, ο οποίος θα λάβει υπόψη τη διατροφική κατάσταση του ατόμου, τις ενεργειακές του ανάγκες, τη φαρμακευτική αγωγή καθώς και τους θεραπευτικούς στόχους.

Η εξατομικευμένη διατροφική διαχείριση των ατόμων με διαβήτη θα πρέπει να στοχεύει στην επίτευξη και διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης, λιπιδίων και αρτηριακής πίεσης, στην επίτευξη των στόχων για το σωματικό βάρος, την πρόληψη ή την καθυστέρηση των χρόνιων επιπλοκών, καθώς και την κάλυψη των αναγκών του ατόμου ανάλογα με τις προσωπικές του προτιμήσεις.

Διατροφή για διαβητικούς τύπου 1

Κύρια προτεραιότητα για τους διαβητικούς τύπου 1 που λαμβάνουν ινσουλίνη είναι η ενσωμάτωση του σχήματος ινσουλίνης στο πρότυπο διατροφής τουςΟ παράγοντας που καθορίζει τη δόση της ινσουλίνης ταχείας δράσης πριν το γεύμα ή γευματίδιο καθώς και την ακόλουθη μεταγευματική γλυκαιμική απόκριση είναι η συνολική ποσότητα υδατανθράκων που περιέχεται σε αυτά.

Ο διαβητικός τύπου 1 μπορεί να εκπαιδευτεί ούτος ώστε να προσαρμόζει την ινσουλίνη πριν το γεύμα ανάλογα με την περιεκτικότητα του γεύματος σε υδατάνθρακες, με την προϋπόθεση ότι έχει καθοριστεί η ποσότητα ινσουλίνης που χρειάζεται για να καλύψει το σύνηθες ποσό υδατανθράκων που περιέχεται στο γεύμα. Τα άτομα που λαμβάνουν σταθερά σχήματα ινσουλίνης και δεν προσαρμόζουν τη δόση της πριν το γεύμα, θα πρέπει να είναι επίσης συνεπείς ως προς την πρόσληψη υδατανθράκων.

Επομένως, οι διαβητικοί τύπου 1 θα πρέπει να εκπαιδευθούν γύρω από τη θεραπεία με ινσουλίνη, χρησιμοποιώντας έναν σχεδιασμό γευμάτων ο οποίος να βασίζεται στην καταμέτρηση των υδατανθράκων.

Η καταμέτρηση υδατανθράκων μπορεί να αποτελέσει στρατηγική-κλειδί για τον γλυκαιμικό έλεγχο και μπορεί να εφαρμοστεί κατάλληλα στη διατροφή διαβητικών τύπου 1, 2 και στον διαβήτη κύησης. Για παράδειγμα 1 μερίδα υδατάνθρακα, που ισοδυναμεί με 15 γραμμάρια, αντιστοιχεί σε 1 φέτα ψωμί (30 γραμμάρια), 2 μικρές φρυγανιές, 1 κούπα γάλα, 1 μικρό φρούτο, ½ κούπα φυσικό χυμό φρούτου, 1/3 κούπας ρύζι ή μακαρόνια, 1/2 κούπα όσπρια, 1,5 κούπα βρασμένα ή 3 κούπες ωμά λαχανικά.

Διατροφή για διαβητικούς τύπου 2

Η διατροφή για διαβητικούς τύπου 2 στοχεύει κυρίως στην επίτευξη φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης, λιπιδίων και αρτηριακής πίεσης μέσω της τροποποίησης των διατροφικών συνηθειών, όπως για παράδειγμα ελέγχοντας τις μερίδες ή υιοθετώντας υγιεινές επιλογές τροφίμων.

Επειδή συχνά τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, και εμφανίζουν επίσης και αντίσταση στην δράση της ινσουλίνης, η διατροφή τους εστιάζει κυρίως στην απώλεια των περιττών κιλών μέσω μείωσης της ενεργειακής πρόσληψης.

Επίσης, επειδή οι διαβητικοί τύπου 2 εμφανίζουν αυξημένη αρτηριακή πίεση ή δυσλιπιδαιμία, συχνά, συστήνεται η μείωση της πρόσληψης των «κακών» λιπαρών (κορεσμένα και τρανς λιπαρά) αλλά και του αλατιού.

Διατροφή διαβήτηΗ κατανομή των θρεπτικών συστατικών στη διατροφή των διαβητικών τύπου 1 και τύπου 2 βασίζεται στην εξατομίκευση ανάλογα με τις ανάγκες, το διατροφικό πρότυπο και τις προτιμήσεις του κάθε ατόμου.

Σημαντικοί παράγοντες κατά τον σχεδιασμό ενός διατροφικού πλάνου είναι το ποσό των υδατανθράκων και η διαθέσιμη ινσουλίνη, καθώς μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη γλυκαιμική απόκριση μετά το γεύμα.

Και στους δύο τύπους διαβήτη, δεν θα πρέπει να ξεχνάτε την πρόσληψη υδατανθράκων σε κάθε γεύμα σας. Θα πρέπει να ενισχύετε την πρόσληψη υδατανθράκων μέσω φρούτων, προϊόντων ολικής άλεσης, οσπρίων, μη-αμυλούχων λαχανικών (π.χ. μπρόκολο, καρότο, ντομάτα κα) και γαλακτοκομικών σε σχέση με την πρόσληψη υδατανθράκων από άλλες πηγές, ειδικά από εκείνες που περιέχουν κορεσμένα και τρανς λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι.

Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνετε στην αντικατάσταση των τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη από άλλα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη. Και αυτό γιατί τα τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη όπως τα επεξεργασμένα δημητριακά (π.χ. άσπρο ψωμί ή ρύζι), η πατάτα κα., αυξάνουν απότομα τη γλυκόζη στο αίμα και προκαλούν απότομη απόκριση της ινσουλίνης, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε αντιδραστική υπογλυκαιμία και σε διατήρηση αυξημένων επιπέδων ινσουλίνης στην κυκλοφορία του αίματος (κίνδυνος αντίστασης στη δράση της ινσουλίνης).

Δείτε παρακάτω ένα ενδεικτικό πλάνο διατροφής για διαβητικούς τύπου 1 και 2:

  • ΠρωινόΤοστ με ψωμί ολικής άλεσης (π.χ. 2 μερίδες υδατάνθρακα), τυρί χαμηλών λιπαρών και λαχανικά
  • ΔεκατιανόΦρυγανιές ολικής άλεσης (π.χ. 1 μερίδα υδατάνθρακα) με τυρί κρέμα χαμηλών λιπαρών και ωμά λαχανικά
  • ΜεσημεριανόΜπιφτέκια κοτόπουλου ή λαχανικών ή ψάρι (π.χ. τσιπούρα, σολομός) με πλιγούρι ή πιλάφι κινόα με λεμόνι και μυρωδικά (π.χ. 3 μερίδες υδατάνθρακα) και ψητά ανάμεικτα λαχανικά
  • ΑπογευματινόΦρούτο (π.χ. 1 μερίδα υδατάνθρακα) με ταχίνι ή άλλειμα ξηρών καρπών
  • ΒραδινόΟμελέτα με τριμμένο τυρί, λαχανικά και ψωμί ολικής άλεσης (π.χ. 2 μερίδες υδατάνθρακα)
  • Προ του ύπνουΩμά λαχανικά (π.χ. καρότο, αγγούρι- 1 μερίδα υδατάνθρακα) και χούμους

Διατροφή για διαβήτη κύησης

Η διατροφή για τον διαβήτη κύησης στοχεύει κυρίως στην ευγλυκαιμία, στην πρόληψη της κέτωσης- μιας μεταβολικής κατάστασης που παρατηρείται φυσιολογικά στην κύηση κατά την νηστεία- στην επαρκής ενεργειακή πρόσληψη για το έμβρυο και την επαρκής πρόσληψη βάρους.

Αν και η διατροφή για τον διαβήτη κύησης εξατομικεύεται σε κάθε περίπτωση, η κατανομή των υδατανθράκων μέσα στην ημέρα σας θα πρέπει να είναι κατανεμημένη σε μικρά και συχνά γεύματα. Συγκεκριμένα ένα κατάλληλο διατροφικό πρότυπο για να αποφύγετε την κέτωση είναι να κάνετε 3 μικρά προς μέτριου μεγέθους γεύματα και 2-4 γευματίδια καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Γενικά αν και δεν υπάρχει ιδανικό ποσοστό υδατανθράκων που θα πρέπει να έχει ημερησίως μια έγκυος με διαβήτη κύησης, το 40-45% των συνολικών ενεργειακών αναγκών της μέσα στην ημέρα θα πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες, ούτως ώστε να καλύπτονται επαρκώς οι ανάγκες της ίδιας αλλά και του εμβρύου της.

Μεγάλη προσοχή επίσης θα πρέπει να δίνετε στο πρωινό σας γεύμα. Επειδή συχνά το πρωί παρατηρείται μεγαλύτερη αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, θα πρέπει το πρωινό σας να είναι μικρό και να μην είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες.

Δείτε παρακάτω ένα ενδεικτικό πλάνο διατροφής για διαβήτη κύησης:

  • Πρωινό. Ψωμί ολικής άλεσης (π.χ. 2 μερίδες υδατάνθρακα) με αβοκάντο ή πουρέ αβοκάντο, φέτα και αυγό
  • ΔεκατιανόΦρούτο (π.χ. 1 μερίδα υδατάνθρακα) με ξηρούς καρπούς
  • ΜεσημεριανόΚοτόπουλο ή γαλοπούλα ή ψάρι (π.χ. τσιπούρα, σολομός) με πλιγούρι ή κινόα ή φαγόπυρο (π.χ. 3 μερίδες υδατάνθρακα) και φρέσκια σαλάτα
  • ΑπογευματινόΦρυγανιές ολικής άλεσης (π.χ. 1 μερίδα υδατάνθρακα) και ταχίνι με κακάο (χωρίς πρόσθετη ζάχαρη) ή άλλειμα ξηρών καρπών
  • ΒραδινόΠράσινη σαλάτα με όσπρια (π.χ. 2 μερίδες υδατάνθρακα) (π.χ. σαλάτα με φακές Beluga και ντρέσινγκ από ταχίνι)
  • Προ του ύπνουΓάλα χαμηλών λιπαρών (π.χ. 1 μερίδα υδατάνθρακα)

Τι απαγορεύεται στο διαβήτη κύησης

Στην περίπτωση που πάσχετε από διαβήτη κύησης είναι καλό να αποφεύγετε τα παρακάτω τρόφιμα ή ποτά:

  • Τηγανητά φαγητά ή φαγητά πλούσια σε κορεσμένα ή τρανς λιπαρά (π.χ. αλλαντικά, αρτοσκευάσματα, πατατάκια, μπισκότα)
  • Φαγητά πλούσια σε αλάτι (π.χ. ψωμί, αλμυρά τυριά, παστά, καπνιστά τρόφιμα, ελιές, σάλτσες η ζωμοί λαχανικών)
  • Γλυκά
  • Ποτά ή αναψυκτικά με πρόσθετη ζάχαρη (π.χ. σόδα, τυποποιημένοι χυμοί φρούτων)

Απευθυνθείτε στο Food for Health και στην Κλινική Διαιτολόγο - Διατροφολόγο Dr. Ρενάτα Μίχα για να σχεδιάσετε μαζί μία διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά για την καλύτερη δυνατή διαχείριση του διαβήτη.

5 βασικές συμβουλές πρόληψης ενάντια στον προδιαβήτη και τον διαβήτη

1. Βελτιώστε τη διατροφή σας  

Αντικαταστήστε τους υδατάνθρακες με προϊόντα ολικής άλεσης 

Σύμφωνα με μελέτες, μια διατροφή πλούσια σε δημητριακά ολικής άλεσης προστατεύει από τον διαβήτη, ενώ μια διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισής του. Πολύ συνοπτικά, τα οφέλη των προϊόντων ολικής άλεσης οφείλονται στο γεγονός ότι οι φυτικές ίνες μαζί με όλα τα υπόλοιπα συστατικά που συνυπάρχουν σε αυτά τα τρόφιμα δυσχεραίνουν τη διάσπαση του αμύλου σε γλυκόζη από τα πεπτικά ένζυμα, επιβραδύνοντας και μειώνοντας ως εκ τούτου την αύξηση του ζαχάρου και της ινσουλίνης (χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης) στο αίμα. 

Αντικαταστήστε τα ζαχαρούχα ροφήματα και ποτά με νερό, καφέ ή τσάι 

Τα ζαχαρούχα ποτά (π.χ. αναψυκτικά) έχουν υψηλό γλυκαιμικό δείκτη και σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Οι αιτίες σύμφωνα με μελέτες είναι τόσο η προσθήκη παραπανίσιων κιλών στην οποία οδηγούν, όσο και η συμβολή τους στη δημιουργία χρόνιων φλεγμονών στον οργανισμό, στην αύξηση των τριγλυκεριδίων, στη μείωση της ‘καλής’ χοληστερόλης (HDL) και στην αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη – όλοι παράγοντες διαβητικού κινδύνου. Σε ό,τι αφορά τον διαβήτη η κατανάλωση νερού (κυρίως), καφέ και τσαγιού είναι η ασφαλέστερη επιλογή. 

Επιλέξτε ‘καλά’ λιπαρά αντί για ‘κακά λιπαρά 

Το είδος των λιπαρών στη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στον διαβήτη. Για την ακρίβεια, τα ‘καλά’ λιπαρά, όπως τα μονοακόρεστα που εμπεριέχονται στο ελαιόλαδο και στους ξηρούς καρπούς μπορούν να προστατεύσουν από τον διαβήτη τύπου 2. Στον αντίποδα, τα τρανς λιπαρά, που περιέχονται σε μαργαρίνες, συσκευασμένα σνακ και σε φαγητά τύπου φαστ φουντ ευνοούν τον διαβήτη. 

Περιορίστε το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας και επιλέξτε όσπρια, ξηρούς καρπούς, πουλερικά ή ψάρια 

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η κατανάλωση κόκκινου και κυρίως επεξεργασμένου κρέατος, ακόμη και σε μικρές ποσότητες, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Για την ακρίβεια, η κατανάλωση καθημερινά μιας μέτριας μπριζόλας βρέθηκε ότι αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη κατά 20%, ενώ η καθημερινή κατανάλωση πολύ μικρότερης ποσότητας επεξεργασμένου κρέατος (π.χ. 1 φέτα ζαμπόν) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κατά 50%.  

Τα καλά νέα είναι ότι η αντικατάσταση αυτών των κρεάτων στη διατροφή μας με πιο υγιεινές πρωτεϊνικές πηγές, όπως όσπρια, πουλερικά, ψάρια, ξηρούς καρπούς, ή γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη έως και 35%. 

2. Ελέγξτε το βάρος σας και χάστε βάρος εάν έχετε παραπανίσια κιλά  

Τα παραπανίσια κιλά είναι η πιο σημαντική αιτία εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2. Ένα υπέρβαρο άτομο έχει 7πλάσιες πιθανότητες να εμφανίσει διαβήτη τύπου 2, ενώ ένα παχύσαρκο άτομο, 20πλάσιες έως 40πλάσιες σε σύγκριση με ένα άτομο φυσιολογικού βάρους. Επίσης, μια απώλεια βάρους της τάξης του 5-10% για ένα άτομο με παραπανίσια κιλά, μπορεί να μειώσει στο μισό τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου. Η σωστή διατροφή είναι ο κυριότερος σύμμαχός σας για να χάσετε το βάρος που χρειάζεται.  

3. Ασκηθείτε τακτικά – και κλείστε την τηλεόραση 

Ο διαβήτης τύπου 2 ‘αγαπάει’ την ακινησία. Αντιθέτως, όταν οι μύες δουλεύουν συχνά και εντατικά βελτιώνεται η ικανότητά τους να χρησιμοποιούν την ινσουλίνη και να απορροφούν τη γλυκόζη. Έτσι καταπονούνται λιγότερο τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη. Σύμφωνα με έρευνες, το ζωηρό περπάτημα μισή ώρα την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κατά 30%. Αντίστοιχα, όσο περισσότερο τηλεόραση βλέπετε τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να γίνετε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.  

4. Κόψτε το κάπνισμα 

Το κάπνισμα σχετίζεται με πληθώρα προβλημάτων υγείας, μεταξύ των οποίων και διαβήτη. Οι καπνιστές έχουν περίπου 50% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη από τους μη καπνιστές, ενώ αυτοί οι βαρείς καπνιστές έχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.  

5. Περιορίστε το αλκοόλ 

Ίσως και έχετε ακούσει ότι λίγο αλκοόλ κάνει καλό στην καρδιά. Αυτού του είδους οι υπεραπλουστεύσεις δεν ταιριάζουν σε όλους. Εάν δεν πίνετε αλκοόλ, φυσικά και δεν πρέπει να ξεκινήσετε - μπορείτε να πάρετε τα ίδια οφέλη χάνοντας βάρος, κάνοντας περισσότερο γυμναστική και υιοθετώντας μια υγιεινή διατροφή.  

Εάν πίνετε αλκοόλ περιορίστε την κατανάλωση σε μέτρια επίπεδα, το οποίο αντιστοιχεί σε ένα ποτό την ημέρα εάν είστε γυναίκαι και σε δύο την ημέρα εάν είστε άνδρας. Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ (περισσότερα από 3 ποτά ημερησίως) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Σε κάθε περίπτωση, το πόσο πρέπει να πίνετε είναι απόλυτα εξατομικευμένο και δεν υπάρχει καθολικός κανόνας για το πώς να το κάνετε με ασφάλεια όταν έχετε διαβήτη. Συμβουλευτείτε τους ειδικούς για το εάν και πόσο αλκοόλ θα πρέπει να πίνετε.  

Εν κατακλείδι, το ‘κλειδί’ για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 συνοψίζεται στην πρόταση: Διατηρήστε φυσιολογικό βάρος, τραφείτε υγιεινά και ασκηθείτε! Πριν αποφασίσετε να ξεκινήσετε μια νέα δίαιτα για να αντιμετωπίσετε τον προδιαβήτη ή τον διαβήτη απευθυνθείτε στους ειδικούς. 

Βιβλιογραφία

  1. American Diabetes Association. 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes-2021. Diabetes care 2021: 44(Suppl 1), S15–S33  
  2. National Diabetes Statistics fact sheet: general information and national estimates on diabetes in the United States. U.S. Department of Health and Human Services, National Institute of Health;2020. 
  3. Shepherd E, Gomersall JC, Tieu J, Han S, Crowther CA, Middleton P. Combined diet and exercise interventions for preventing gestational diabetes mellitus. Cochrane Database of Systematic Reviews 2017:11(11)  
  4. Greenbaum C, Lord S, VanBuecken D. Emerging concepts on disease-modifying therapies in type 1 diabetes. Current diabetes reports. 2017 17(11):119. 
  5. Barrett-Connor E, Wingard D, Wong N, Goldberg R. Chapter 18: Heart disease and diabetes. In: Cowie CC, Casagrande SS, Menke A, et al, eds. Diabetes in America, 3rd ed. NIH Pub No. 17-1468. National Institutes of Health; 2018:18.1–18.30 
  6. Pikula A, Howard BV, Seshadri S. Chapter 19: Stroke and diabetes. In: Cowie CC, Casagrande SS, Menke A, et al, eds. Diabetes in America, 3rd ed. NIH Pub No. 17-1468. National Institutes of Health; 2018:19.1–19.23 
  7. Centers for Disease Control and Prevention. Chronic Kidney Disease in the United States, Atlanta, GA: US Department of Health and Human Services. Centers for Disease Control and Prevention; 2019. 
  8. Solomon SD, Chew E, Duh EJ, et al. Diabetic Retinopathy: A Position Statement by the American Diabetes Association. Diabetes Care. 2017:40(3) 412-418.  
  9. Pop-Busui R, Boulton AJ, Feldman EL, et al. Diabetic Neuropathy: A Position Statement by the American Diabetes Association. Diabetes Care. 2017: 40(1)136-154. 

Συχνές Ερωτήσεις

Τι είναι ο διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία ή αλλιώς από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

Διακρίνονται τρεις κύριοι τύποι διαβήτη:

  • Διαβήτης τύπου 1. Είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που χαρακτηρίζεται από αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος με αποτέλεσμα να μην εκκρίνεται καθόλου ή να εκκρίνεται ελάχιστη ποσότητα ινσουλίνης.
  • Διαβήτης τύπου 2. Οφείλεται σε προοδευτική μείωση της επαρκούς έκκρισης της ινσουλίνης από τα κύτταρα του παγκρέατος. Στα αρχικά στάδια παρατηρείται αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης με σχετικά μικρή έλλειψη ινσουλίνης η οποία καταλήγει σε σημαντική μείωση της έκκρισης ινσουλίνης με μικρότερη αντίσταση.
  • Διαβήτης κύησης. Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται για πρώτη φορά στην εγκυμοσύνη, κυρίως στο 2ο τρίμηνο, και χαρακτηρίζεται συνήθως από αντίσταση στην ινσουλίνη.

Μπορεί να προληφθεί ο διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση νόσος, μη αναστρέψιμη και χωρίς μόνιμη θεραπεία. Σε αντίθεση με τον διαβήτη τύπου 1, οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να προφυλάξουμε τον εαυτό μας από τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Ο διαβήτης τύπου 2 οφείλεται σε συνδυασμό και αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Εξ αυτών, οι περιβαλλοντικοί είναι τροποποιήσιμοι και σ’ αυτούς δίνουν οι ειδικοί μεγαλύτερη προσοχή ώστε να προλάβετε την εμφάνιση διαβήτη. Ο συγκεκριμένος τύπος διαβήτη μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό και η κύρια γραμμή άμυνας η σωστή διατροφή, η άσκηση και η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις του διαβήτη στην υγεία μας;

O διαβήτης μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, εφόσον διαγνωστεί έγκυρα. Βέβαια, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκυρα μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις σε πολλά όργανα του σώματος. Τα παρατεταμένα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης μπορούν να πλήξουν τα αγγεία και τα νεύρα οδηγώντας, μεταξύ άλλων, στην εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, νεφρικής ανεπάρκειας, αμφιβληστροειδοπάθειας, περιφερικής και αυτόνομης νευροπάθειας.

Ποια είναι η κατάλληλη δίαιτα για τους διαβητικούς;

Δεν υπάρχει μία κατάλληλη διατροφή για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Υιοθετώντας ένα υγιεινό και ισορροπημένο διατροφικό πρότυπο - σε συνδυασμό με την τακτική σωματική άσκηση- οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη διαθέτουν ένα επιπλέον εργαλείο για τη διαχείριση της νόσου. Η κατανομή των θρεπτικών συστατικών στη διατροφή των διαβητικών τύπου 1 και τύπου 2 βασίζεται στην εξατομίκευση ανάλογα με τις ανάγκες, το διατροφικό πρότυπο και τις προτιμήσεις του κάθε ατόμου.

Υπάρχουν διατροφικές συμβουλές για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη;

Ορισμένες γενικές διατροφικές συμβουλές για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη περιλαμβάνουν:

  • Διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους
  • Προτιμήστε τα μικρά και συχνά γεύματα, με κατανομή καλής ποιότητας υδατανθράκων μέσα στη διάρκεια της ημέρας
  • Καταναλώστε μία ποικιλία τροφίμων, πάντα τηρώντας σωστές ισορροπίες με έμφαση στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών καθημερινά.
  • Επιλέξετε προϊόντα ολικής άλεσης αντί για επεξεργασμένους υδατάνθρακες
  • Επιλέξτε ‘καλά’ λιπαρά αντί για ‘κακά λιπαρά
  • Σωστή ενυδάτωση
  • Αποφυγή αλκοόλ

Σχετικά Άρθρα

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα σχετικά με σύγχρονα θέματα διατροφής και υγείας στα παρακάτω άρθρα μας.

Περισσότερα άρθρα
5 τρόποι για να κόψεις τη ζάχαρη
5 τρόποι για να κόψεις τη ζάχαρη

Μάθετε πως θα περιορίσετε εύκολα και χωρίς κόπο τη ζάχαρη από το καθημερινό σας διαιτολόγιο. Γνωρίστε τις "κρυφές" πηγές της ζάχαρης και πως να τις αποφεύγετε...

Συναισθηματική υπερφαγία - Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;
Συναισθηματική υπερφαγία - Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Γνωρίστε τα πάντα για την συναισθηματική υπερφαγία. Τι ακριβώς είναι, πως εκδηλώνεται και τρόπους για να την περιορίσετε...

Διατροφή για ουρολοίμωξη
Διατροφή για ουρολοίμωξη - Συμπτώματα & αντιμετώπιση

Γνωρίστε τη σχέση της διατροφής με την ουρολοίμωξη. Ποιες ομάδες ατόμων διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο και ποια προληπτικά μέτρα μπορούμε να λάβουμε...

Η διατροφή που καταπολεμά την κυτταρίτιδα
Η διατροφή που καταπολεμά την κυτταρίτιδα

Η κυτταρίτιδα είναι μία ιδιαίτερα ανεπιθύμητη διαταραχή του δέρματος, που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες. Μάθετε τα πάντα για την κυτταρίτιδα και πως η διατροφή μπορεί να την επηρεάσει...

Σχετικές Συνταγές

Σας παρουσιάζουμε μερικές από τις πιο πρόσφατες συνταγές μας σχετικά με την ενότητα Διατροφή για Διαβήτη. Μπορείτε να δείτε αυτές και όλες τις υπόλοιπες συνταγές μας πατώντας το κουμπί που ακολουθεί.

Περισσότερες συνταγές
Κέικ Λεμόνι
Γλυκά 10 μερ. 55 λ. Πολύ Έυκολο

Κέικ Λεμόνι

Δείτε τη συνταγή
Φακές Σούπα
Σούπες 6 μερ. 60 λ. Πολύ Έυκολο

Φακές Σούπα

Δείτε τη συνταγή
Τραχανάς σούπα
Σούπες 2 μερ. 16 λ. Πολύ Έυκολο

Τραχανάς σούπα

Δείτε τη συνταγή
Κλείστε Ραντεβού